Opvoeden: een avontuur waar je nooit in uitgeleerd raakt!
-
Tijdens de Week van de Opvoeding staan we stil bij de essentiële rol die opvoeders spelen in de ontwikkeling van kinderen. Het proces van opvoeden gaat verder dan alleen de dagelijkse zorg; het is een continu leerproces waarin we als opvoeders observeren, ondersteunen en ruimte bieden voor groei. Opvoeden is een balans tussen het voeden van de behoeften van het kind en toeschouwer zijn wanneer ze hun eigen weg ontdekken.
Op-voeden
Het woord opvoeden vertelt ons dat we kinderen de passende voeding aanbieden totdat het “op” is. Wie is dan “op”: de op-voeder? Heeft de opvoeder het beste van zichzelf aan de op-volger, de volgende generatie, gegeven? Of heeft het kind dat de opvoeding ontvangt genoeg gekregen en is de behoefte aan voeding op: mag het kind met eigen keuzes experimenteren?
Opvoeden houdt niet op
Kinderen blijven zich doorontwikkelen met de bouwstoffen die ze ontvangen hebben. Opvoeders mogen toeschouwer blijven en de reflecties van de opvoeding ontvangen. Dit proces houdt nooit op, en hoe lang blijft onze opvoeding effect hebben? Dit kan zowel positief als negatief zijn. Veel opvoeding krijgen we onbewust mee door hoe onze omgeving met de omstandigheden omgaat.
Toeschouwer kunnen zijn
Het proces van toeschouwer zijn is tijdens de opvoeding al een groot onderdeel van het opvoeden. Observeren wat het kind nodig heeft is essentieel om het kind niet te overvoeden en ook niet te ondervoeden. Het signaleren van de behoefte van een kind betekent niet dat je als opvoeder dat ook allemaal zelf in huis zou moeten hebben. De bekende uitspraak “it takes a village to raise a child” vertelt ons dat we kinderen tekortdoen als we zouden denken dat we het alleen kunnen. Soms is het de buurvrouw, een tante of de conciërge die het ingrediënt kan bieden dat het kind op dat moment nodig heeft.
Observeren wat er nodig is
Als we opvoeden zien als het bieden van een vruchtbare bodem met aandacht voor de hoeveelheid licht, warmte, water, voeding en beschutting, wat maakt dan dat een kind optimaal tot ontwikkeling komt? Sommige planten doen het goed op een zure bodem, sommige hebben schaduw en veel water nodig. Kortom: niet ieder kind heeft hetzelfde nodig.
Ook binnen een gezin kunnen verschillende kinderen verschillende behoeftes hebben. Dat maakt opvoeden voor ouders soms ingewikkeld. Het is daarnaast ook een hele kunst om die behoeftes te signaleren. Kinderen zeggen meestal niet letterlijk wat ze nodig hebben, maar laten het zien aan hun gedrag. Soms keuren we het gedrag af en vergeten we te vertalen wat de boodschap is die het kind afgeeft.
Omgaan met verschillen
Consequent en rechtvaardig zijn, en waarden en normen handhaven, hebben een hoge waarde in ons beeld van een goede opvoeding. Maar wat als bijvoorbeeld het ene kind aanmoediging nodig heeft en het andere kind juist strakke kaders en een externe rem? Dan is het lastig om consequent te zijn en voelt het “niet eerlijk”. Tegelijkertijd is het ook niet eerlijk om ten koste van alles een gelijke aanpak voor alle kinderen te handhaven.
Iedereen en alles op zijn plek
Om ieder kind de beste kans te bieden, moeten we de verschillen erkennen, ook als kinderen een spiegel zijn voor iets wat nog aandacht nodig heeft bij jezelf. Hierin zijn kinderen experts, en het is aan de opvoeders om dit bij zichzelf een plek te geven. Omdat dit ons als opvoeders recht in het hart kan raken, zullen we soms primair reageren. Dit is onvermijdelijk en tegelijkertijd leerzaam voor iedereen. Het laat pure kracht en eerlijkheid zien wanneer een opvoeder zich vergist en later kan herpakken! Zo hebben alle gebeurtenissen een plek in de opvoeding, en kunnen we alles wat op ons pad komt gebruiken in een “goede” opvoeding!
Dat maakt opvoeden toch een heerlijk avontuur!
